Tim mạch

Đau thắt ngực là mầm non của nhồi máu cơ tim

  Trên thế giới bệnh đau thắt ngực do cơ tim thiếu máu cục bộ là phổ biến và nghiêm trọng. Những diễn biến này liên quan chủ yếu đến bệnh lý của mạch vành. Động mạch vành là nguồn cấp máu duy nhất cho cơ tim, trên phương diện sinh lý sự sống còn […]

đau thắt ngực - nhồi máu cơ tim - yhocbandia.vn

 

Trên thế giới bệnh đau thắt ngực do cơ tim thiếu máu cục bộ là phổ biến và nghiêm trọng. Những diễn biến này liên quan chủ yếu đến bệnh lý của mạch vành. Động mạch vành là nguồn cấp máu duy nhất cho cơ tim, trên phương diện sinh lý sự sống còn của mạch vành chính là sự sống còn của tim.

Tại các nước Âu-Mỹ tỷ lệ chết có liên quan trực tiếp tới mạch vành chiếm 33-35% . Tại Việt Nam, theo thống kê của Viện Tim mạch cho thấy tỷ lệ này chiếm 27,3% .

Bệnh lý đau thắt ngực trở thành cản trở to lớn của tuổi thọ loài người, ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe, xã hội, kinh tế, tước đi viễn cảnh của 1 cuộc sống sôi động, hao tổn chi phí để được chăm sóc y tế. 

Động mạch vành phải và trái ôm lấy quả tim ở mặt ngoài, từ đó chia ra nhiều nhánh nhỏ thẳng góc vào cơ tim-trừ lớp nội tâm mạc. trong đièu kiện hoạt động thể lực, nếu tim tăng năng suất lên 6-8 lần thì sự thích nghi của mạch vành chỉ tăng lên 3-4 lần .

Với các tổ chức khác thời kỳ tâm thu là lúc tổ chức được nuôi dưỡng nhiều nhất thì ngược lại cơ tim lại được nuôi dưỡng ít nhất, bởi lẽ khi đó các mạch máu trong cơ tim bị nén bẹp. Bù lại nếu cơ vân chỉ được chuyển giao 22-30% Oxy từ máu động mạch sang thì con số này tại cơ tim là 70-75%. Khi quan hệ cung-cầu Oxy của cơ tim bị đảo nghịch, khả năng khai thác tiếp Oxy từ máu động mạch cạn kiệt, cơ tim bị thiếu máu và đau thắt ngực xuất hiện.

Cơ chế giãn mạch vành ít phụ thuộc vào hệ thần kinh. Quá trình sử dụng Oxy nhanh nhiều đã hoặc và sản xuất các sản phẩm trung gian có tác dụng giãn mạch của bản thân quá trình chuyển hóa gần như tức thì: Adenosin từ ATP, Bradykinin, H+, K+, CO2. Theo cơ chế thần kinh ảnh hưởng tới lưu lượng vành phụ thuộc dây thần kinh phế vị. Cụ thể là Axetylcholin làm giảm nhịp tim, giảm chuyển hóa, giảm các sản phẩm tại chỗ gây giãn mạch vành, Nor Adrenalin thì ngược lại.

Nguyên nhân sâu xa là yếu tố cơ địa cùng với rối loạn chuyển hóa lipit.  Thoạt tiên 1 chút cholesterol lắng đọng thành vệt trên bề mặt nội mạc lòng mạch. Tế bào non nội mạc bò tới phủ lên, theo dòng máu ion canxi đi qua bám vào bề mặt lớp tế bào non gây mất sự trơn nhẵn, mềm mại vốn có của lòng mạch. Sự thay đổi nhỏ này đã hoạt hóa tăng độ tập trung, kết tủa tiểu cầu tại chỗ, cholesterol lắng đọng nhiều hơn, kéo theo cả lipoprotein trọng lượng phân tử thấp đến đó. Lòng mạch máu dày lên, hẹp hơn và cứng dần, mảng xơ vữa hình thành lồi vào làm khẩu kính lòng mạch vành bị nhỏ lại. Tại vỏ bề mặt chỗ lồi xuất hiện nhiều đại thực bào ăn lipit làm khối lồi to hơn, bên trong cholesterol cô đặc thành khối tinh thể.

Quá trình xơ vữa động mạch vành hình thành và tiến triển. Mảng xơ vữa không được nuôi dưỡng có thể bị bong ra, vữa ra, dưới đáy loét sùi, tổ chức xơ xâm lấn, động mạch mất dần khả nưng co giãn.  Khi nhu cầu o xy tăng lên, khẩu kính và tính giãn của động mạch sẽ không đáp ứng nhu cầu lượng máu sử dụng cho cơ tim. Tại đó và phía sau nó có một  vùng cơ tim bị thiếu máu cục bộ.

Đau thắt ngực dù thuộc loại đau thắt ngực ổn định hay không ổn định đều là tiền thân của 1 nhồi máu cơ tim có thể sảy ra trong tương lai. Nếu người trên 65 tuổi, mỗi ngày có 2 cơn đau thắt ngực trở lên với tiền sử huyết áp tăng, tăng cholesterol máu, đái dường thì nguy cơ nhồi máu cơ tim là hiện hữu. Nếu họ đã phải dùng Aspirin trong 7 ngày qua, có ST chênh xuống, có troponin hoặc CK-MB tăng cùng với thói quen hút thuốc lá thì nhồi máu cơ tim chỉ còn là vấn đề thời gian. Người ta có bằng chứng cho rằng chất nicotin hoặc những hoạt động thể lực mãnh liệt là nguyên nhân trực tiếp gây bong nứt mảng xơ vữa.

Trong mảng xơ vữa, trong phần bể, thành phần chính là tinh thể cholesterol, nếu ngăn chặn được cholesterol dịch thể trở thành cholesterol tinh thể thì đã phòng ngừa cơ bản nhồi máu cơ tim. Cholesterol dịch thể không trở thành tinh thể sẽ hạn chế cơ bản sự tích tụ cholesterol tại lòng mạch máu nói chung và động mạch vành nói riêng. Giả thiết trên là đúng thì hàng loạt biện pháp mới sẽ được triển khai để ngăn ngừa tinh thể hóa cholesterol, kể cả liệu pháp uống rượu vang nho đỏ.

Hiện nay chiến lược điều trị hội chứng vành cấp nhắm vào cơ chế chống hoạt hóa sự tập trung của tiểu cầu bằng Aspirin, thyenopyridine; Chống huyết khối bằng heparin không phân đoạn, heparin trọng lượng phân tử thấp; Giãn mạch vành bằng nhóm nitrate vừa tăng cường dòng máu trong mạch vành vừa giảm tiền gánh cho tim. Tuy nhiên thuốc này không có giá trị chống tái phát cũng như phòng chống các biến cố thứ phát tại mạch vành. Các chất ức chế trực tiếp thrombin, chẹn beta giao cảm cũng được triển khai trong giai đoạn cấp. Những thuốc giảm mỡ máu sẽ được chú ý hơn trong giai đoạn bệnh ổn định.

Vấn đề phòng ngừa và chống đau thắt ngực do động mạch vành chính là bước đi sớm của vấn phòng ngừa nhồi máu cơ tim cho tương lai bệnh nhân. Đây là 1 nội dung to lớn, phức tạp và mang tính thời sự.

 

Bs. Hoàng Sầm

Nghiên cứu viên cao cấp

Viện Y Học Bản Địa Việt Nam

Doctor SAMAN

Tác giả

  • BS. Hoàng Sầm

    Tốt nghiệp Đại học Y Hà Nội 1977-1983; Nguyên Giảng viên chính Đại học Y - Dược Thái Nguyên; Chủ tịch Hội đồng Viện Y học bản địa Việt Nam Cellphone: 0977356913 Email: bacsysaman@gmail.com

Giới thiệu về tác giả

BS. Hoàng Sầm

Tốt nghiệp Đại học Y Hà Nội 1977-1983;
Nguyên Giảng viên chính Đại học Y - Dược Thái Nguyên;
Chủ tịch Hội đồng Viện Y học bản địa Việt Nam
Cellphone: 0977356913
Email: bacsysaman@gmail.com

Bình luận

Bấm vào đây để viết bình luận