Anh Vương (Dịch Vọng, Hà Nội) bị bệnh gan, khi đi cắt thuốc Nam, lương y dặn kiêng thịt gà, cá chép và nội tạng động vật. Anh ghét thịt bò, thịt lợn thì phải bỏ hết mỡ để bớt gánh nặng cho gan nên ăn mãi cũng chán. Rốt cục, Vương chẳng biết ăn gì để bồi dưỡng.Khi đi cắt thuốc Đông y, hầu hết mọi người đều được thày thuốc dặn kiêng một số thức ăn gì đó. Các lương y chủ yếu tùy vào thể trạng của người bệnh để xác định thứ cần kiêng.
Nhưng cũng có người áp dụng “danh sách” thực phẩm cấm kỵ cho mọi bệnh nhân. Có ông lang dặn đã uống thuốc là phải kiêng thịt gà, có người yêu cầu kiêng cá và các loại thủy sản, các vị chua cay, măng, rau muống…
Theo thạc sĩ Tạ Văn Sang, Trung tâm Y dược Tinh Hoa (14 Nguyễn Như Đổ, Hà Nội), việc kiêng kỵ khi dùng thuốc Đông y là cần thiết, nhưng cần theo thể tạng và cơ địa của bệnh nhân chứ không áp dụng chung cho mọi người. Chẳng hạn, người tạng nhiệt hay đang bị các bệnh do nhiệt (mụn nhọt…) thì nên kiêng những thực phẩm có tính nóng như cơm nếp, thịt gà, thịt chó, ớt, dứa, mít…, những người tạng hàn hoặc mắc các bệnh do hàn (như rối loạn tiêu hóa gây tiêu chảy) nên kiêng các thức ăn có tính lạnh như cua ốc…
Ngoài ra, những người có cơ địa mẫn cảm thì được thày thuốc khuyên nên tránh các thức ăn dễ gây dị ứng. “Danh sách” này khác nhau giữa các bệnh nhân. Trong đó, các loại thủy hải sản hay được bác sĩ dặn kiêng vì trong thực tế, đó là loại những thực phẩm dễ gây dị ứng nhất.
Không chỉ khi uống thuốc Đông y mà ngay cả lúc bình thường, những thức ăn không phù hợp kể trên cũng cần được hạn chế. Đặc biệt, thực phẩm nào đã gây dị ứng thì cần kiêng tuyệt đối.
Kiêng không có nghĩa là nhịn
Theo thạc sĩ Sang, đến nay, sự tương tác giữa các thức ăn cụ thể đối với Đông dược chưa được khẳng định trong nghiên cứu khoa học nào. Việc dặn bệnh nhân kiêng gì là do quan điểm riêng của từng thày thuốc, do đó không có sự thống nhất, mỗi thày dặn kiêng vài thứ khác nhau.
“Nếu như người bệnh đến khám ở nhiều thày thuốc và áp dụng chính sách kiêng cữ của tất cả họ thì đôi khi chẳng có gì mà ăn nữa. Trong khi đó, người bệnh lại đang yếu và rất cần bồi dưỡng” – thạc sĩ Sang nói. Ngoài chất bột đường, đạm và chất béo là những thứ sinh năng lượng, con người còn cần vô số vi chất khác, mà phải ăn uống thật đa dạng mới tập hợp đủ. Vì vậy, trong khi các tương tác của thực phẩm thông thường đối với thuốc (nếu có) còn chưa được khẳng định rõ ràng, những người phải dùng thuốc dài ngày nên nghĩ đến một nguy cơ rất hiển nhiên: Thiếu chất do kiêng quá nhiều thứ.
Tuy nhiên, ông Sang cho biết, bệnh nhân đến điều trị bằng Đông y ở Trung tâm Y dược Tinh Hoa thường được khuyên kiêng ăn đậu xanh khi dùng thuốc. Cơ sở của khuyến cáo này là: Nhiều nghiên cứu đã khẳng định, vỏ đậu xanh có tác dụng giải độc rất cao nhờ khả năng làm giảm tác dụng của hóa chất. Do đó, nó cũng có thể làm các hoạt chất trong Đông dược giảm hiệu quả.
Bs. Hoàng Sầm
Nghiên cứu viên cao cấp
Viện Y Học Bản Địa Việt Nam
Doctor SAMAN
