Các tế bào nội mạc lòng mạch gọi tắt là nội bào là lớp tế bào lót bên trong của ống mạch có vai trò quan trọng trong điều chỉnh chức năng và cân bằng nội môi của mạch máu: sự co giãn mạch, tính toàn vẹn của mạch và viêm cục bộ ở mạch.

Sự giãn mạch phụ thuộc vào nội bào thường được xem xét khi nghiên cứu về chức năng của nội bào, trong đó NO là một chất gây giãn mạch tiềm tàng và có vai trò quan trọng trong điều chỉnh trương lực mạch máu. Một số thảo dược tác động vào quá trình sản xuất NO.

Trong một số nghiên cứu trên động mạch cho biết cả Cây Trân châu rau Lysimachia clethroides và gypenoside có tác dụng làm giãn mạch và sự giãn mạch này bị mất đi khi chất ức chế enzym tổng hợp NO tại nội mạc (eNOS) và ức chế enzym guanyl cyclase. Sal B, một chất dẫn xuất của hydrophilic caffeic acid từ củ Danshen thấy có điều chỉnh quan trọng lên mô nội mạc trong thí nghiệm trên động mạch chuột bị cô lập bởi sự thúc đẩy sản xuất NO thông qua sự hoạt động của arginase.

Bài thuốc gồm Xuyên khung, Đương quy với tỷ lệ 2/3, đã làm đảo ngược lại sự hư hại bị gây bởi sự giãn mạch phụ thuộc nội mạc do acetylcholine. Các nghiên cứu ở mức tế bào cho thấy các gypenoside tùy theo nồng độ đã làm tăng sản xuất NO ở các tế bào nội mạc của bò. Phù hợp với kết quả trên, chất magnesium tanshinoate B tinh chế từ Đan sâm hoặc bộ đôi Xuyên khung – Đương quy cũng đã kích thích sự bài tiết NO và sự chuyển hóa của NO từ lớp tế bào nội mạc của người.

Nhờ biết được cơ chế sản xuất NO các nhà khoa học đã quan sát thấy các hoạt động của NOS ở tế bào đã được tăng cường đáng kể cùng với sự tăng đồng thời khối lượng của protein tạo ra NOS, mức phosphoryl hóa  serine1177-eNOS và  serine473-Akt. Các sự tăng nêu trên là nhờ sử dụng các sản phẩm thảo dược như magnesium tanshinoate B, Cây trân châu rau (lysimachia clethroide), chất nordihydroguaiaretic acid từ một loài cây bụi creosote và bộ đôi Xuyên khung – Đương quy.

Bội đôi này còn làm tăng mức Ca2+ nội bào và phosphoryl hóa NOS ở nội bào (eNOS) trong khi sự phosphoryl hóa này bị ức chế bởi Ca2+ chelator BAPTA-AM. Các kết quả này chỉ ra rằng các thảo dược có thể có tác động tích cực lên chức năng nội mạc lòng mạch thông qua tăng hoạt động của Akt kinase và của eNOS mà sự tăng này  là nhờ tăng Ca2+ nội bào.

Ts Đỗ Văn Lộc & BS Hoàng Sầm biên dịch

[]