Ngăn ngừa các quá trình lão hóa da là một trong những vấn đề được quan tâm của ngành thẩm mỹ hiện nay. Bảo vệ chống lại các tác động của các yếu tố bên ngoài như bức xạ tia cực tím, ô nhiễm không khí, và loại bỏ các gốc tự do đóng một vai trò quan trọng. Các hợp chất có hiệu quả chống oxy hóa đã được chứng minh bao gồm axit ferulic.

Đầu tiên nó được sử dụng trong mỹ phẩm như một chất ổn định của các chất chống oxy hóa phổ biến như vitamin C và vitamin E. Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy hợp chất này không chỉ được sử dụng như một hợp chất bổ sung, mà có đặc tính chống oxy hóa, hỗ trợ hệ thống bảo vệ chống oxy hóa nội bào. Do đó axit ferulic có vai trò bảo vệ các cấu trúc chính của da: tế bào sừng, nguyên bào sợi, collagen, elastin, được sử dụng trong các công thức mỹ phẩm chống lão hóa.

Axit ferulic ([E] -3- [4-hydroxy-3-metoxy-phenyl] axit prop-2-enoic), thuộc nhóm axit phenolic thường được tìm thấy trong các mô thực vật.

Axit ferulic ([E] -3- [4-hydroxy-3-metoxy-phenyl] axit prop-2-enoic)

Axit ferulic được tìm thấy nhiều nhất trong ngũ cốc nguyên hạt, rau bina, rau mùi tây, nho, đại hoàng và hạt ngũ cốc, chủ yếu là lúa mì, yến mạch, lúa mạch đen và lúa mạch. Axit ferulic dễ dàng hấp thụ vào cơ thể và lưu lại trong máu lâu hơn bất kỳ axit phenolic nào khác. Axit ferulic được coi là chất chống oxy hóa vượt trội; có độc tính thấp và có nhiều chức năng sinh lý, bao gồm chống viêm, kháng khuẩn, chống ung thư ví dụ như ung thư phổi, vú, ruột kết và da, chống loạn nhịp tim và hoạt động chống huyết khối.

Nó cũng chứng minh tác dụng chống đái tháo đường và đặc tính kích thích miễn dịch, làm giảm tổn thương tế bào thần kinh và có thể giúp phục hồi các tế bào bị tổn thương. Axit ferulic có thể trung hòa các gốc tự do trong mô cơ, giảm bớt sự mệt mỏi của cơ. 

Cơ chế hoạt động chống oxy hóa của axit ferulic rất phức tạp, chủ yếu dựa trên sự ức chế hình thành của các loại oxy phản ứng mạnh ROS (Reactive oxigen species) hoặc nitơ, nhưng cũng là sự trung hòa các gốc tự do. Ngoài ra, axit này chịu trách nhiệm chelat hóa các ion kim loại proton hóa, chẳng hạn như Cu (II) hoặc Fe (II). Axit ferulic là chất thu dọn gốc tự do, chất ức chế các enzym xúc tác tạo ra gốc tự do và tăng cường hoạt động của enzym phân giải. Cơ chế hoạt động chống oxy hóa của axit ferulic là khả năng hình thành các gốc phenoxyl ổn định bằng phản ứng của phân tử gốc với phân tử của chất chống oxy hóa. 

Theo Staniforth và cộng sự, axit ferulic được sử dụng trong các chế phẩm làm sáng da vì nó ức chế hoạt động của tyrosinase một loại enzym tham gia vào quá trình hình thành hắc tố và ức chế sự tăng sinh tế bào hắc tố. Để tăng hiệu quả axit ferulic có thể được kết hợp với các hợp chất khác cũng có tác dụng làm sáng da, nhưng bằng các quá trình khác như niacinamide ức chế sự di chuyển của các melanosome từ tế bào hắc tố sang tế bào sừng. Saint-Leger và cộng sự đã báo cáo tác dụng tốt hơn của axit ferulic sau khi thêm vào nó một tác nhân tiêu sừng như lipohydroxycarbone.

Axit ferulic được áp dụng rộng rãi trong các công thức chăm sóc da, ứng dụng của nó như một chất chống oxy hóa tại chỗ đã trở thành một đường dùng quan trọng do duy trì nồng độ tại chỗ cao và chuyển hóa ở da thấp. Hơn nữa, axit ferulic cục bộ thâm nhập sâu vào da, ở cả pH axit và trung tính, ở dạng phân ly và không phân ly. Saija và cộng sự đã nghiên cứu sự xâm nhập của axit ferulic và caffeic hòa tan trong dung dịch nước bão hòa pH 3 và pH 7,2 trên da người.

Những axit này, bất kể độ pH, đã thâm nhập vào lớp sừng. Người ta lưu ý axit ferulic có khả năng thâm nhập tốt hơn do tính ưa béo cao hơn. Nghiên cứu về chất chống oxy hóa phenolic đã chỉ ra axit ferulic cải thiện tính ổn định hóa học của axit L-ascorbic và các chế phẩm α-tocopherol, do đó làm tăng đặc tính bảo vệ quang của nó. Axit ferulic được sử dụng trong sản xuất mặt nạ, cũng như các loại kem chống oxy hóa, bảo vệ và dưỡng ẩm. Nồng độ axit được khuyến nghị trong các sản phẩm mỹ phẩm loại này là từ 0,5 đến 1%.

Kamila Zduńska và cộng sự cho biết nghiên cứu được tiến hành cho đến nay đã chỉ ra rằng axit ferulic có đặc tính chống oxy hóa mạnh, có liên quan trực tiếp đến vai trò bảo vệ cấu trúc tế bào và ức chế hình thành hắc tố. Đồng thời giúp làm giảm các nếp nhăn nhỏ. Khả năng thẩm thấu tốt vào da, khả năng tương thích với nhiều công thức mỹ phẩm và đặc tính ổn định của các thành phần khác khiến axit ferulic trở thành một hợp chất ngày càng được sử dụng nhiều trong thẩm mỹ.

Dược sỹ Nguyễn Thu Trang
(Lược dịch)