Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng là tình trạng đĩa đệm di chuyển khỏi vị trí cũ do ngoại lực và áp lực nội gian đốt sống, như giãn bao xơ, rách vòng sợi ở các mức độ khác nhau. Đĩa đệm có thể di chuyển về phía trước ổ bụng gây ưỡn cột sống quá mức nhưng không đau, không nguy hiểm; di chuyển về bên gọi là thoát vị xuyên xương, loại này có thể gây vẹo nhẹ hoặc không triệu chứng. Thoát vị ra sau gọi là thoát vị trung tâm, có chèn đè tủy sống hoặc các rễ thần kinh là kiểu hình thái gây đau, teo cơ, liệt,... ảnh hưởng mạnh đến chức năng đi lại, vận động, sinh hoạt,… nên nhất thiết cần can thiệp. Một nghiên cứu thuần tập uy tín của Anh quốc cho thấy, người mổ đĩa đệm giải phóng chèn ép và người không mổ sau 10 năm có kết quả như nhau, do vậy cần cân nhắc chỉ nên chỉ định mổ khi thoát vị trung tâm đã ở mức độ 3; 4. Thoát vị cột sống thắt lưng chia làm 5 độ; độ 0: giãn lồi đĩa đệm giữa 2 đốt sống; độ 1: có đứt thớ rách bao xơ nhẹ nhân nhày nucleopus thoát ra chỗ rách không đáng kể; độ 2: đứt thớ rách bao xơ khiến nhân nhày nucleopus thoát 1/3 ra khỏi bao, chui 1/3 vào ống sống; độ 3: đứt thớ rách bao xơ rộng, sâu khiến nhân nhày thoát 2/3 ra khỏi bao, đã, đang chui 1/2 vào ống sống; độ 4: đứt thớ rách bao xơ đủ khiến nhân nhày nucleopus thoát khỏi bao, chui vào hoàn toàn nằm trong ống sống.
Ta biết lực nội tại (F) khoảng gian đốt L5/S1 như sau: F=3p.cosα/2, như vậy càng cúi, ưỡn giá trị cosα càng lớn, lực tác động nén trên đĩa đệm càng không đều và nhiều, nguy cơ thoát vị càng tăng.
 Cấu tạo đốt sống thắt lưng |  Thoát vị đĩa đệm |
Cần khẳng định 1 điều quan trọng nhất rằng: ở thắt lưng, ngoài viêm đĩa đệm do các nguyên nhân tự miễn, lao, do pH giảm, nhiễm khuẩn,... chiếm khoảng 15%, còn lại luôn liên quan bệnh lý thoát vị đĩa. Chính đĩa đệm là nguyên nhân chính kích thích diễn tiến thoái hóa cột sống trên nền co kéo, căng thẳng, căng giãn dây chằng harpey, vì dây chằng này bao quanh, liên kết nửa dưới thân đốt trên và nửa trên thân đốt dưới.
Nguyên nhân gây ra thoát vị địa đệm hay gặp là: tư thế mang vác, nâng vật nặng sai cách, ngã ngồi, vi sang chấn trường diễn trong môi trường lao động rung sóc, theo đó còn ảnh hưởng của trọng lượng cơ thể, chấn thương, tư thế lao động không thích hợp kéo dài,... là yếu tố nguy cơ cao.
Hậu quả có thể là: đau thần kinh tọa 1 hoặc 2 bên, đau thắt lưng mạn tính, teo liệt chân,... triệu chứng choán chỗ thần kinh là rất thường gặp.
Điều dưỡng, luyện tập và thuốc Đông Nam y thế nào khi mới thoát vị đĩa đệm:
|
|
|
Luyện tập: tập nhẹ nhàng các động tác cúi ngửa nghiêng quay, có thể kéo xà đơn thấp, có thể bơi nơi sông hồ. Châm cứu có thể giúp giãn cơ, giảm đau, cấy chỉ có vai trò tương đương như châm cứu,…
Có thể châm, cấy chỉ các huyệt: Thận du, đại trường du, yêu dương quan và ủy trung, không cần châm nhiều huyệt, có thể châm thêm nhân trung nếu đau nhiều.
Về thuốc: có thể dùng bài có cấu trúc sau:
Nhục thung dung 200gr; tỏi to 200gr; kê huyết đằng 400gr; mã tiền chế 200gr, kê huyết đằng nấu cao, nghiền nhục thung dung, tỏi, bột mã tiền làm viên bằng hạt ngô. Uống 6 viên trong ngày, dò liều đến khi thấy hơi cứng hàm thì giảm 1 viên để duy trì tới hết liều này.
Doctor SAMAN
BS. Vũ Hà
.png)
