tai bien

Trong bệnh lý mạch máu não, tai biến mạch máu não (gọi là Đột quỵ, Stroke, đột quỵ não) là hay gặp và trầm trọng nhất. Hiện nay thuật ngữ Đột quỵ não được sử dụng nhiều để thay cho thuật ngữ tai biến mạch máu não (TBMMN). Vì đột quỵ có thể gặp trong vỡ tim, nhồi máu cơ tim, vậy nên thuật ngữ đột quỵ não sẽ chính xác hơn trong trường hợp đột quỵ có nguyên nhân từ não. Một số nghiên cứu cho thấy tỷ lệ tử vong do TBMMN đứng hàng đầu trong chuyên ngành Thần kinh học.Theo Tổ chức y tế thế giới   (OMS) tỷ lệ mắc bệnh TBMMN cao, tỷ lệ hiện mắc từ 500-800/100.000 dân và ngày càng gia tăng, ở Việt nam các công trình nghiên cứu cũng cho các kết quả như 104-157 (Hà nội) 106 (Huế) 406 (TPHCM).

Trong các nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây TBMMN người ta thấy rằng nguyên nhân đứng hàng đầu là Vữa xơ động mạch não, tăng huyết áp, căn nguyên từ tim như hẹp van hai lá, viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn, loạn nhịp tim … Các yếu tố nguy cơ như tuổi cao, yếu tố di truyền, khu vực địa lý, hút thuốc lá, uống nhiều rượu bia, tăng mỡ máu …đã được các nhà nghiên cứu trên thế giới cũng như Việt nam công nhận qua các công trình nghiên cứu khoa học

Qua yếu tố dịch tễ, nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ, tỷ lệ tử vong cao và di chứng nặng nề các nhà nghiên cứu nhận định TBMMN một loại bệnh có tính chất cổ điển, nhưng luôn mang tính chất thời sự trên thế giới cũng như ở Việt nam.

Theo OMS Đột quỵ hay TBMMN được định nghĩa như sau: về lâm sàng bệnh khởi phát đột ngột với những tổn thương khu trú ở não, tồn tại hoặc tử vong trong vòng 24 giờ. Các tổn thương khu trú phù hợp với vùng não bị tổn thương, không do nguyên nguyên nhân chấn thương.

Một vấn đề lớn cũng được đặt ra trong TBMMN là  song song với tử vong cao,những bệnh nhân sống sót khoảng 50% (Phạm Khuê,Tăng huyết áp, Bách khoa thư bệnh học) thường để lại di chứng về Thần kinh và Tâm thần nặng nề, dẫn đến tàn phế, nhất là sa sút trí tuệ, gây thiệt hại lớn cho bản thân, gia đình bệnh nhân, xã hội. Ở Hoa kỳ tổng chi phí cho điều trị và phục hồi chức năng là 17 tỷ USD/năm, còn Pháp chi phi cho TBMMN chiếm 2,7-3% chi phí y tế cả nước.

Để giảm tỷ lệ di chứng, giảm tỷ lệ tử vong cũng như di chứng, việc chẩn đoán sớm điều trị thật sớm, kịp thời vô cùng quan trọng. Ở Hoa kỳ và các nước phát triển khoảng thời gian sớm này từ vài giờ đầu đến 3 ngày đầu, điều trị cho hiệu quả cao. Nước ta trừ ở một số thành phố lớn có điều kiện, với trình độ dân trí cao hơn nông thôn về căn bệnh nguy hiểm này, nên khi bị bệnh người nhà hoặc bệnh nhân có thể đến sớm bệnh viện để được chẩn đoán sớm và điều trị đúng kịp thời. Còn phần lớn là muộn, trung bình là khoảng 7 ngày ở vùng sâu vùng xa có khi còn vài tuần nên kết quả điều trị rất hạn chế.

Tầm quan trọng của yếu tố thời gian này,đã được các nhà nghiên cứu hàng đầu thế giới đã đưa ra một khẩu hiệu cũng là lời nhắc nhở chân thành cho mỗi người chúng ta:

+ Thời gian là não.

+Tinh nhuệ là não.

 Não là cơ quan không có dự trữ Oxy, dự trữ đường chỉ có thể trong 2 phút, nên khi thiếu Oxy não là cơ quan dễ bị tổn thương nhất. Người ta nhận thấy rằng khi não bị thiếu Oxy quá 5 phút đã gây tổn thương não không hồi phục.

Sau tai biến cần thực hiện các biện pháp chăm sóc phục hồi sớm:

– Bảo đảm thông khí, vỗ ngực chống viêm phổi;

– Uống nhiều nước phòng nhiễm khuẩn ngược dòng đường tiểu.

– Bảo vệ biên độ khớp bằng tập thụ động

– Chống loét do tỳ đè, nếu đã loét rửa bằng nước chè xanh, lá trầu không, rửa nước tam thất.

– Vệ sinh các lỗ tự nhiên chống nhiễm khuẩn bội phụ

– Lưu thông khí huyết bằng xoa bóp với thuốc xoa bóp saman pharm, bấm huyệt hoặc châm cứu

– Chống teo não, sa sút trí tuệ, động kinh, ỉa đái không tự chủ, câm, ngọng được phục hồi bằng Viên NEO-19.

TS. BS. Ngô Quang Trúc
Chuyên ngành tâm thần kinh

Doctor SAMAN

[{"src":"\/yhbd.vn\/upload\/images\/2013\/04\/tai-bien-yhocbandia.jpg","thumb":"\/yhbd.vn\/upload\/images\/2013\/04\/tai-bien-yhocbandia.jpg","subHtml":"tai bien"}]