Phân lập và tinh chế được chất ức chế tế bào ung thư máu từ gạo - "Nhìn người lại nghĩ đến mình"
Vừa qua các nhà khoa học Việt Nam tại Nhật Bản đã nghiên cứu thành công các hoạt chất từ gạo để chữa Ung thư máu, được công bố trên tạp chí Cancers, tháng 10 năm 2022. Khi đọc được công bố này, chúng tôi thấy Viện Y học bản địa Việt Nam (từ lâu) đã đi theo hướng này, đó là nghiên cứu những cây cỏ sẵn có ở Việt Nam để điều trị ung thư, bước đầu đã có kết quả nhất định, tuy nhiên để đi đến thành công chắc chắn sẽ còn rất khó khăn, nghiên cứu này cũng khích lệ chúng tôi.
Trưởng nhóm nghiên cứu tại phòng thí nghiệm Sinh lý thực vật và Hóa sinh, đại học Hiroshima của Nhật Bản là GS.TS Trần Đăng Xuân (trong nhóm có GS.TS Takami Akiyoshi và một số nhà khoa học Việt Nam), đã chứng minh chất Momilactones A và B (MA và MB) có trong gạo có tác dụng thúc đẩy quá trình tự chết của tế bào ung thư máu bằng cách điều hòa các Protein.
Trong nghiên cứu này, họ đã chỉ ra khả năng tiêu diệt các tế bào ung thư máu loại Lơ xê mi cấp tiền tủy bào và đa u tủy xương của MA, MB, cùng hỗn hợp của chúng (MAB) với tỷ lệ 1:1. Cụ thể MB và MAB có khả năng ức chế sự phát triển của tế bào ung thư vượt trội so với thuốc chữa ung thư phổ biến là Doxorubicin và Arsenic Trioxide (ATO), tương đương với All – Trans Retinoic Acid (ATRA).
Bằng các thí nghiệm chuyên sâu, nhóm nghiên cứu đã làm rõ cơ chế tiêu diệt tế bào ung thư của Momilactones. Cụ thể, các hợp chất này có thể thúc đẩy quá trình chết của tế bào ung thư bằng cách điều hòa các Protein liên quan (p-38), BCL-2,Caspase-3). Ngoài ra, Momilactones có thể ngăn chặn chu kỳ tế bào tại pha G2 bằng cách kích hoạt Protein p-38 và ức chế hoạt động của phức hợp CDK1 và Cyclin B1. Bằng cách đó, Momilactones làm tế bào ung thư không thể phân chia được. Đặc biệt Momilactones ảnh hưởng không đáng kể đến các tế bào bình thường. Việc phát hiện ra đặc tính này của Momilactones được cho là tiền đề cho nghiên cứu và phát triển các loại thuốc điều trị ung thư trong tương lai.
Nhóm nghiên cứu còn cho biết : họ sẽ tiếp tục nghiên cứu về khả năng tiếp cận sinh học và khả năng sử dụng sinh học thông qua các thử nghiệm, trước khi tiến hành các thử nghiệm lâm sàng.
Trước đây, đã có một số nghiên cứu khoa học cũng từng chỉ ra tiềm năng chống ung thư của Momilactones, tuy nhiên cơ chế hoạt động gây độc tế bào chưa được xem xét kỹ lưỡng. Sở dĩ các nghiên cứu chuyên sâu về hợp chất này vắng bóng trên thế giới vì lý do hợp chất “đắt hơn vàng 30.000 lần” này không có sẵn trên thị trường, cùng những khó khăn trong việc phân lập và tinh chế. Nhưng phòng thí nghiệm của GS.TS Trần Đăng Xuân lại là một trong số ít các phòng thí nghiệm trên thế giới có khả năng tinh chế Momilactones từ các nguồn tự nhiên. Tháng 1 năm 2019, họ đã tìm thấy và phân lập được hai hợp chất này từ trấu và gạo trắng. Từ 20 kg vỏ trấu, sau gần 3 tháng, khoảng 300 mg MA và 200mg MB (chiếm khoảng 1/100 -150 nghìn trọng lượng vỏ trấu) được tách chiết ra.
Trong các nghiên cứu tiếp sau đó, họ còn thấy MA và MB có khả năng ức chế bệnh tiểu đường và béo phì.
Mong rằng các nghiên cứu tiếp tục của nhóm nghiên cứu của GS.TS Trần Đăng Xuân thành công.
(Soạn viết theo tư liệu của Như Quỳnh, VNExpress, 24/10/2022)
Ngô Quang Trúc
