Nghiên cứu

Thuốc ức chế miễn dịch thảo mộc làm dịu cơn bão Cytokine trong COVID-19

Thuốc ức chế miễn dịch thảo mộc làm dịu cơn bão Cytokine trong COVID-19 Tác giả: Angela E. Peter, BV Sandeep, B. Ganga Rao, V. Lakshmi Kalpana Lược dịch: Bs Hoàng sầm; tài liệu gốc: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7941276/ Một tính năng đặc trưng của bệnh COVID-19 là rối loạn điều hòa miễn dịch phức tạp được quan sát thấy ở […]

Thuốc ức chế miễn dịch thảo mộc làm dịu cơn bão Cytokine trong COVID-19

Tác giả: Angela E. Peter, BV Sandeep, B. Ganga Rao, V. Lakshmi Kalpana

Lược dịch: Bs Hoàng sầm; tài liệu gốc: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7941276/

Một tính năng đặc trưng của bệnh COVID-19 là rối loạn điều hòa miễn dịch phức tạp được quan sát thấy ở bệnh nhân. Rối loạn chức năng miễn dịch này gây tổn thương cơ đến quan bởi tính trạng phản ứng thái quá của hệ miễn dịch, sự thái quá này do Cytokine gây ra tình trạng viêm tự miễn thứ phát, hậu quả là suy đa cơ quan, tăng kali huyết, tắc mạch và cuối cùng là tử vong. Cytokine làm trầm trọng thêm bệnh bằng cách thúc đẩy hội chứng suy hô hấp cấp tính (ARDS) và suy đa cơ quan (MOF), do vậy ngoài việc sử dụng thuốc kháng vi-rút để điều trị COVID-19, việc làm dịu cơn bão cytokine sẽ chứng tỏ là một chiến lược điều trị hiệu quả.

Các cytokine thường liên quan đến cơn bão cytokine là interferon, interleukin, chemokine, yếu tố kích thích khuẩn lạc (CSFs) và yếu tố hoại tử khối u (TNFs). Nếu khỏi bệnh cũng chính các cytokine này sẽ vẫn tiếp tục phá hủy các cơ quan khác như thận, não, tim, khớp và hệ thống thần kinh, hệ sinh sản … ở các mức độ khác nhau.

Thuốc kháng vi-rút đang được sử dụng là lopinavir, ritonavir, remdesivir, oseltamivir, favipiravir, arbidol, ribavirin, ganciclovir và amantadine. Các tác nhân hóa học khác được sử dụng để điều trị là hydroxychloroquine, chloroquine, azithromycin, ivermectin, colchicine, thalidomide và glucocorticoid như methylprednisolone và dexamethasone. 

Kháng thể đơn dòng Tocilizumab, interferon huyết tương dưỡng bệnh và liệu pháp globulin miễn dịch tiêm tĩnh mạch là một số phương pháp điều trị khác cũng đang được sử dụng. Ngoài ra, có thể dùng thuốc kháng sinh như cephalo-sporin, quinolon, carbapenems, linezolid hoặc thuốc chống nấm.

Sau đây xin liệt kê các thuốc làm giảm tiết, giảm hiệu năng của các cytokine:

1. Thuốc chống sốt rét hydroxychloroquine và chloroquine được biết là làm giảm các cytokine liên quan đến Th17; IL-6, IL-17, IL-22, TNFα và IL-1β đã được đánh giá về hiệu quả trong điều trị COVID-19 trong một số thử nghiệm lâm sàng.

2. Phong tỏa cytokine có chọn lọc với các kháng thể đơn dòng tocilizumab và sarilumab đối kháng với thụ thể IL-6 đang được nghiên cứu trong các thử nghiệm lâm sàng ở một số quốc gia.

3. Các thuốc cyclosporine, tacrolimus làm giảm IL-2 và sự biểu hiện của thụ thể IL-2, do đó làm giảm hoạt hóa tế bào T.

4. Thuốc anakinra, canakinumab đối kháng thụ thể IL-1 và kháng thể đơn dòng kháng IL-1β là hai ứng cử viên thuốc điều trị hiệu quả.

5. Infliximab và adalimumab là các kháng thể chống TNF đang được xem xét để điều chỉnh quá trình viêm nhiễm ở COVID-19 bằng cách nhắm mục tiêu cụ thể vào TNF.

6. Heparin trọng lượng phân tử thấp không phân đoạn ở bệnh nhân COVID-19 bị rối loạn đông máu đang được quan tâm.

 7. Các nghiên cứu cá nhân đánh giá hiệu quả của IVIGs liều cao như một lựa chọn điều trị ở những bệnh nhân xấu đi đã được thực hiện, mang lại nhiều kết quả khác.

8. Điều trị bằng globulin miễn dịch hyperimmune cho COVID-19 cũng đang được nghiên cứu.

9. Ruxolitinib ức chế chọn lọc Janus kinase (JAK) 1 và 2 và có tính chọn lọc đối với tyrosine kinase (TYK) 2 và JAK 3.

10. Baricitinib là một chất ức chế khác liên kết với JAK 1/2 và ức chế sự hoạt hóa và giải phóng cytokine do đó.

11. Corticosteroid được biết đến với khả năng điều chỉnh phản ứng viêm và đã được sử dụng trong các đợt bùng phát virus khác là một lựa chọn khác để điều trị COVID-19 Các thử nghiệm lâm sàng kiểm tra khả năng dự phòng, tính an toàn và hiệu quả của dexamethasone và methylprednisolone trong việc giảm cơn bão cytokine ở bệnh nhân COVID-19 đang được tiến hành

12. Statin là một nhóm thuốc có đặc tính điều hòa miễn dịch và chống viêm và đang được xem xét để điều trị cơn bão cytokine trong COVID-19.

13. Tế bào gốc trung mô đa năng (MSCs) để ức chế phản ứng miễn dịch bùng nổ cơn bão cytokine ở bệnh nhân COVID-19 cũng đang được nghiên cứu.

Mặc dù lợi ích của các tác nhân điều hòa miễn dịch trị liệu tổng hợp này không thể bị tranh cãi, nhưng việc sử dụng chúng thường có liên quan đến các tác dụng phụ bất lợi. Bệnh cơ tim, các tác dụng phụ về thần kinh và tiêu hóa được báo cáo khi điều trị bằng chloroquine và hydroxychloroquine và vì bệnh nhân COVID-19 dễ bị tổn thương hơn khi có các bệnh nền, nên có những lo ngại về an toàn.

Điều hòa miễn dịch từ thảo mộc làm dịu bão cytokine với ít tác dụng không mong muốn hơn:

1. Xuyên tâm liên vừa diệt virut vừa chống bão Cytokine: Andrographolide trong xuyên tâm liên có công thức hóa học là 4-hydroxy-3- [2- [6-hydroxy-5- (hydroxymetyl) -5,8a-đimetyl-2-metylidene-3,4,4a, 6,7,8-hexahydro-1H-naphthalen-1- yl] etylidene] oxolan-2-one. Cây thuốc này ức chế sản xuất Virion của Sars-cov-2., riêng chất Andrographolie cũng là một chất điều hòa miễn dịch mạnh; làm giảm mức độ các cytokine gây viêm TNFα, IL-12, IL-1β, IL-6, IL-18 một cách hiệu quả phụ thuộc vào liều lượng; Andrographolide an toàn và không can thiệp vào sự chuyển hóa của các loại thuốc điều trị khác, như vậy cây dược liệu này có lợi ích kép trong điều trị.

2. Tỏi chứa Allicin được biết là có đặc tính chống oxy hóa, kháng khuẩn, kháng virus, chống viêm, chống khối u và chống tiểu đường; allicin gây ức chế rõ rệt sự tiết IL-1β, CXCL8 và IP10 tự phát và do TNF gây ra theo cách phụ thuộc vào liều lượng ở hai dòng tế bào khác nhau của tế bào biểu mô ruột. Mức mRNA của IL-1β cytokine và chemokine CXCL8 cũng bị giảm. Sự giảm sản xuất cytokine này là do tác động của allicin trên con đường NF-κB; nó ngăn chặn sự suy thoái của IκB;

3. Cây tỏi độc – Colchinum Autumnal – chứa Colchicine là chất được biết là có đặc tính chống viêm và điều hòa miễn dịch và được sử dụng trong điều trị bệnh gút, FMF và hội chứng Beçhet. Colchicine được biết là có thể ức chế sản xuất IL-1 và IL-18.

4. Củ nghệ chứa Curcumin là một chất chống oxy hóa tự nhiên, có hoạt tính chống viêm, bảo vệ thần kinh và bảo vệ gan, ức chế sự tăng sinh tế bào khối u;  curcumin trong việc ức chế việc sản xuất và giải phóng các cytokine và chemokine gây viêm khác nhau IL-1β, IL-2, IL-6, IL-12, TNFα, CXCL8, IP10, MCP1, MIP1α và IFNγ đã được chứng minh. Nano curcumin đã được 1 số nước sử dụng điều trị bão cytokine.

5. Đinh hương chứa eugenol cấu trúc hóa học là 2-metoxy-4-prop-2-enylphenol, eugenol còn có trong vỏ và lá quế, lá tulsi, nghệ, tiêu, gừng, cỏ xạ hương, húng quế, kinh giới, chùy và nhục đậu khấu. Eugenol đã ngăn chặn sự gia tăng IL-4 và IL-5, giảm các đường dẫn truyền tín hiệu NF-κB và cuối cùng là bảo vệ mô phổi khỏi tăng bạch cầu ái toan do OVA gây ra. Trong một nghiên cứu khác, eugenol gây ra sự điều hòa của các cytokine tiền viêm IL-6 và TNFα; giảm sự biểu hiện của tín hiệu NF-κB, do đó làm giảm tuyển dụng bạch cầu và viêm trong mô phổi. 

6. Axit gallic là một chất chuyển hóa thứ cấp của phenol được tìm thấy rất nhiều trong thực vật; ở vỏ, gỗ, lá, quả, rễ và hạt. Nó là axit 3,4,5-trihydroxybenzonic. Các nghiên cứu cho thấy axit gallic ngăn chặn mức độ của các cytokine tiền viêm IL-1, IL-6, IL-12, IL-17, IL-23, TGFβ, TNFα và chemokine CCL2 và CCL7 trong viêm loét đại tràng do TNBS và RA FLS. 

7. Melatonin là một hợp chất hoạt tính sinh học được báo cáo tìm thấy trong nhiều loài thực vật. Về mặt hóa học, nó là một indolamine được thay thế có nguồn gốc tryptophan.

8. Mocphin và papaverin là Ancaloit thuốc phiện thu được từ cây Papaver somniferum

9. Nicotine là một alkaloid thực vật được tìm thấy trong cây thuốc lá (Nicotiana tabacum L.). Nó là một chất điều hòa miễn dịch, một loại thuốc hệ thần kinh ngoại vi và một loại thuốc hướng thần, điều trị viêm loét đại tràng. Nicotine ức chế sản xuất TNF, IL-1 và IL-6. 

10. Hồ tiêu chứa Piperine là một alkaloid thu được từ cây Piper nigrum L. Piperine đã được báo cáo là ức chế sản xuất các cytokine Th2 IL-4 và IL-5.

11. Quercetin (2- (3,4-dihydroxyphenyl) -3,5,7-trihydroxychromen-4-one) là một flavonoid polyphenol. Quercetin làm giảm sản xuất các cytokine gây viêm TNFα, IL-6, G-CSF, GM-CSF và VEGF và các chemokine IP10 và MCP1.

Kết luận

Cơn bão cytokine này dường như là một trong những nguyên nhân phổ biến gây tử vong ở bệnh viêm đường hô hấp cấp do Sars-covi-2. Các tác nhân điều hòa miễn dịch tổng hợp khác nhau như corticosteroid, chất đối kháng thụ thể interleukin, chất ức chế JAK/STAT và các kháng thể đơn dòng như tocilizumab, sarilumab, infliximab và adalimumab nhắm vào các cytokine cụ thể đang được điều trị bệnh nhân COVID-19. Thật không may, hầu hết các chất điều hòa miễn dịch này được biết là gây ra các tác không mong muốn, do đó việc sử dụng chúng có phần hạn chế. 

Thuốc ức chế miễn dịch có nguồn gốc thực vật là một giải pháp thay thế vô giá để quản lý hội chứng bão cytokine được quan sát thấy trong COVID-19. Điều trị hiệp đồng với thảo mộc gồm các chất ức chế miễn dịch tự nhiên để cải thiện cơn bão cytokine có tiềm năng điều trị rất lớn.

 

Tác giả

  • BS. Hoàng Sầm

    Tốt nghiệp Đại học Y Hà Nội 1977-1983; Nguyên Giảng viên chính Đại học Y - Dược Thái Nguyên; Chủ tịch Hội đồng Viện Y học bản địa Việt Nam Cellphone: 0977356913 Email: bacsysaman@gmail.com

Giới thiệu về tác giả

BS. Hoàng Sầm

Tốt nghiệp Đại học Y Hà Nội 1977-1983;
Nguyên Giảng viên chính Đại học Y - Dược Thái Nguyên;
Chủ tịch Hội đồng Viện Y học bản địa Việt Nam
Cellphone: 0977356913
Email: bacsysaman@gmail.com

Bình luận

Bấm vào đây để viết bình luận