Tóm tắt
Ung thư là một nhóm bệnh lý phức tạp, không chỉ khu trú ở một khối u mà liên quan đến toàn bộ cơ thể người bệnh. Sự phát triển của y học hiện đại cho thấy điều trị ung thư hiệu quả cần một chiến lược tích hợp đa mô thức, trong đó mỗi mô thức đều có cơ sở khoa học rõ ràng, kết hợp hài hòa giữa các phương pháp Tây y chuẩn mực và các biện pháp hỗ trợ được minh chứng bằng nghiên cứu hiện đại, trong đó có Đông y. Bài viết này trình bày cách tiếp cận y học tích hợp trong điều trị ung thư, nhấn mạnh vai trò đúng chỗ, đúng thời điểm của từng phương pháp, nhằm tối ưu hiệu quả điều trị và nâng cao chất lượng sống cho người bệnh.
Ung thư không phải là câu chuyện của một khối u hay một dòng tế bào đơn lẻ
Trong nhận thức phổ thông, ung thư thường được hiểu đơn giản là một khối u cần loại bỏ. Tuy nhiên, sinh học ung thư hiện đại cho thấy đó là một hiện tượng sinh học rối loạn, bao gồm nhiều tầng cơ chế phức tạp như: biến đổi gen, tăng sinh tế bào bất thường, viêm cấp và mạn tính, rối loạn miễn dịch, biến đổi mạch máu, hormon và chuyển hóa toàn thân. Vì vậy, việc chỉ tập trung “đánh” vào khối u mà bỏ qua toàn trạng cơ thể người bệnh sẽ khó đạt được hiệu quả điều trị bền vững.
Vai trò trung tâm của Tây y: cần phẫu, hoá, xạ là tiến hành đúng thời điểm, không chần chừ.
Một nguyên tắc không thể nhầm lẫn trong điều trị ung thư là: khi đã có chỉ định phẫu thuật thì phải phẫu thuật ngay. Với các ung thư như tuyến giáp, dạ dày, đại tràng…, nếu còn chỉ định cắt bỏ triệt căn, phẫu thuật là phương pháp nhanh nhất và hiệu quả nhất để loại bỏ khối u. Tương tự, khi đã có chỉ định hóa trị hoặc xạ trị, việc triển khai đúng thời điểm đóng vai trò quyết định kết quả điều trị.
Không có phương pháp nào – kể cả hóa trị, xạ trị hiện đại hay thảo dược – có thể thay thế vai trò của phẫu thuật trong những trường hợp còn khả năng can thiệp triệt căn. Trì hoãn phẫu thuật để “uống thuốc chờ xem” có thể làm mất thời điểm vàng và khiến bệnh tiến triển nặng hơn.
Khoảng trống sau điều trị mạnh
Sau phẫu thuật, hóa trị hay xạ trị, cơ thể người bệnh thường rơi vào trạng thái stress sinh học: viêm tăng, miễn dịch suy giảm tạm thời, mô tổn thương cần thời gian hồi phục. Ở giai đoạn này, một số tế bào ung thư còn sót có thể đang bị dồn vào chân tường. Dân gian có câu rất hình ảnh: “đuổi chó đường cùng, nó phá dậu”.
Trong sinh học ung thư, đó là thời điểm tế bào ác tính có xu hướng thay đổi hành vi để sinh tồn, như tăng khả năng di chuyển, né tránh miễn dịch bằng các trạng thái thích nghi sinh học như ngủ đông, “giả chết”, hoặc bắt chước mô lành. Điều này không phải do điều trị tạo ra ung thư mới, mà là hệ quả của áp lực chọn lọc sinh học lên quần thể tế bào còn sót.
Đông y và y học tích hợp: đứng sau và đứng bên
Trong bối cảnh đó, Đông y và các biện pháp hỗ trợ có cơ sở khoa học giữ vai trò đứng sau và đứng bên, chứ không đứng trước hay thay thế điều trị chính thống. Mục tiêu của y học tích hợp là:
- Giảm viêm mạn tính mức thấp
- Hỗ trợ phục hồi và điều hòa miễn dịch
- Giảm kháng trị, hạn chế di cư và di căn qua các con đường xuyên màng, bạch mạch và đường máu
- Nâng đỡ thể trạng, giúp người bệnh ăn được, ngủ được, ít mệt mỏi, an tâm hơn
- Giảm các tác dụng không mong muốn của hóa trị, xạ trị và miễn dịch trị liệu
Nói một cách dễ hiểu: Tây y gánh việc lớn, Đông y yên bề nhà cửa, củng cố rường mối.
Hướng đi của tương lai
Trên thế giới, nhiều trung tâm ung thư lớn đã phát triển chuyên ngành ung thư học tích hợp đa mô thức, nơi bác sĩ phẫu thuật, ung bướu, Đông y, dinh dưỡng và tâm lý cùng phối hợp trong một chiến lược điều trị thống nhất. Cách tiếp cận này không làm yếu đi các phương pháp chuẩn, mà giúp chúng phát huy hiệu quả tốt hơn, bền vững hơn và nhân văn hơn.
Kết luận
Ung thư không chỉ là một khối u, mà là một hiện tượng sinh học bất thường xảy ra trên toàn cơ thể người bệnh. Nó tồn tại và phát triển dưới nhiều hình thức, nhiều tầng cơ chế khác nhau, với sự tham gia của nhiều tín hiệu tế bào; vì vậy, điều trị ung thư không thể chỉ dựa vào một “đòn trời giáng” đơn lẻ, mà cần một chiến lược đa mô thức, đa mục tiêu – vừa tiêu diệt khối u, vừa điều chỉnh môi trường sinh học, đồng thời nâng đỡ chính cơ thể người bệnh.
Cách tiếp cận y học tích hợp đa mô thức, trong đó mỗi mô thức đều có thể minh chứng được cơ sở khoa học, chính là hướng đi nhân văn, khoa học và bền vững cho điều trị ung thư trong tương lai.
