Nấm ngọc cẩu hay còn có những tên gọi khác là tỏa dương, dó đất…
Cuối tháng 10 năm 2014 tôi về quê Hoàng Su Phì – Hà Giang có việc gia đình và nhân thể tìm lại một cây thuốc quý, tiếng Mán gọi “Dùng bờ nòm mà” tạm dịch là “Lá tai dê” có tác dụng tương tự nhưng có phần “mãnh liệt” hơn Dâm dương hoắc. Nghe bà con ở đây đồn rằng có loại nấm mạnh hơn Lá tai dê, nếu chỉ vợ hoặc chồng uống thì có nguy cơ “tan cửa nát nhà” nên muốn an toàn cho hạnh phúc gia đình thì vợ chồng phải cùng uống. Theo họ vì
loại nấm này tăng nhu cầu tình dục nam hoặc nữ quá mạnh, nếu chỉ 1 trong 2 vợ chồng uống sẽ sảy ra “tình dục ngoài luồng” dẫn tới “tan cửa nát nhà”. Vậy đâu là sự thật.
Thực ra “Ngọc cẩu” không phải là nấm mà là loài thực vật thân thảo, không lá, có tên gọi khác là cây Tỏa dương, thuộc bộ Balanophoraceae, họ Dó đất. Dó đất không diệp lục, sống trong rừng ẩm, dưới tán và ký sinh bắt buộc trên rễ 1 số loài cây như cây Ngát hoặc dây Ngát… Đây loài thực vật có thể tự sinh sản với nhụy ở trên và nhị đài phía dưới. Hay nói cách khác đây là loài thực vật lưỡng tính vừa có hoa đực và hoa cái trên cùng 1 cây. Các loài cây này được tìm thấy trong các khu rừng ẩm ướt, mọc trên rễ các cây khác và có cụm hoa nằm trên mặt đất với bề ngoài tổng thể trông giống như nấm, bao gồm vô số hoa nhỏ, màu nâu, hồng hay hơi tía. Các cụm hoa phát triển bên trong phần ngầm dưới đất dạng củ của cây, trước khi tách khỏi nó và xuất hiện trên bề mặt. Phần ngầm dưới đất gắn với vật chủ, trông giống như củ, to cỡ như quả dứa, và không phải là hệ rễ hoàn hảo. Qua thực địa nhiều năm chúng tôi phát hiện thấy có mọc hoang ở dẫy Hoàng Liên Sơn, dãy Tây Côn Lĩnh hoặc các núi đất rừng Cúc Phương, núi lều Tràng Xá Huyện Võ Nhai, các núi vùng Tam Đảo, núi Hồng chứ không riêng gì Huyện Hoàng Su Phì mới có. Với 18 chi và 110 loài trên thế giới, ở Việt Nam có 5 chi và 6 loài, theo đặc thù thổ nhưỡng mỗi vùng họ Dó đất này có hoạt chất và công dụng khác nhau, ví dụ loài ở Bình Định bồi dưỡng cơ thể chung hơn là tác dụng kích thích tình dục. Loài nhập từ Trung Quốc hình thái rất to, hơi giống Nhục Thung Dung nhưng tác dụng dược lý kém.
Về tác dụng của Tỏa dương, qua nhiều năm lâm sàng chúng tôi thấy chúng mạnh như và hơn Ba kích, Bạch tật lê, Dâm dương hoắc. Qua sắc lớp mỏng, sắc ký cột và sắc ký khí và các phương pháp định tính năm 2007 chúng tôi xác định thấy cây thuốc này có khoảng 17 axit amin và L-arginine, chất này trong cơ thể nó chuyển hóa thành Nitric oxit (NO), tác dụng trên mạch máu bộ phận sinh dục kiểu tương tự như Viagra nhưng bền vững và vô hại, do vậy, theo dân gian tác dụng trên hành vi tình dục của vị thuốc Tỏa dương là có cơ sở.
Thời gian qua, qua một số thông tin báo chí “tâng” vị thuốc này lên một tầm cao mới làm cho giống cây này ngày
| Từ khoảng 8 năm nay chúng tôi đã quy hoạch một số vùng đặc hữu tái sinh, khoanh nuôi bảo vệ cây thuốc này. Nó là một trong những thành phần cơ bản và quan trọng nhất cấu tạo nên công thức của Khởi dương Saman lâu nay ta vẫn dùng. |
càng cạn kiệt. Viện Y học bản địa Việt Nam đã không ít hơn 5 lần tổ chức cấy mô từ đỉnh sinh trưởng trên môi trường đặc biệt có cả thành phần chất Nghiền từ rễ Ngát (vật chủ) nhưng vẫn chưa thành công. Việc nói “quá sự thật” về Dó đất chỉ có hại cho sự đa dạng quần thể thiên nhiên Việt Nam mà thôi. Đó là chưa kể những nhầm lẫn với các loài khác, đem ngâm rượu chiêu đãi khách qúy rồi dẫn tới ngộ độc mà tôi đã từng phải cấp cứu.
Bác sỹ Hoàng Sầm
Chủ tịch Viện Y học bản địa Việt Nam
0913256913
Doctor SAMAN
