* Thế nào được gọi là nghiện rượu ?
Theo quan điểm của một số nhà khoa học trong lĩnh vực Tâm thần học hiện nay, một người được gọi là nghiện rượu khi đủ 2 điều kiện sau:
+ Uống rượu liên tục, thường xuyên (tức là ngày nào cũng uống), trên 10 năm.
+ Mỗi ngày uống trên 300 ml rượu 40 độ.
Rượu ở đây là loại rượu trắng hay bán tại thị trường, gọi theo dân dã là rượu quốc lủi, rất thịnh hành trong xã hội Việt Nam ngày nay.
Theo chúng tôi thấy, “định nghĩa” nghiện rượu này dễ nhớ và dễ áp dụng trên thực tế hơn các quan niệm nghiện rượu khác. Việt Nam là nước có tỷ lệ uống rượu bia vào hàng cao trên thế giới, mà rất nhiều nghiên cứu khoa học về vấn đề này đã được công bố, vì rất nhiều nguyên nhân trong đó có nguyên nhân do nền văn hoá của chúng ta, trong các dịp lễ tết, hội họp, lúc vui cũng như lúc buồn... không thể không có rượu. Lâu dần thành quen, nhiều người nghiện rượu lúc nào không hay, cũng như kiểu hút thuốc lá, thuốc lào... hoặc cả thuốc phiện vậy. Lúc đầu là hút thử xem thế nào ?... để thoả mãn sự tò mò.
Chúng tôi viết ra như vậy để muốn nói một điều là muốn nghiện “một cái gì đó”, nhất là rượu bia, thuốc lá, thuốc phiện... phải có một quá trình, không thể một sớm một chiều được.
Trong thực tế khi một người chẳng may đã nghiện rượu rồi, chúng tôi thấy họ vẫn còn nguỵ biện rằng: “tôi chưa nghiện đâu, cố lắm mới vào mức lạm dụng rượu là cùng”.
Theo kinh nghiệm của chúng tôi làm trong ngành Tâm thần - thần kinh, đã cai nghiện rượu và cả ma tuý cho nhiều đối tượng thấy rằng: khi đã bị nghiện rượu, muốn cai nó cũng không hề đơn giản chút nào... cũng khó khăn như cai thuốc phiện, ma tuý vậy.
Tác hại của rượu bia, có lẽ ai cũng biết. Nếu trong chúng ta, có ai đó chẳng may đã bị nghiện rượu bia, muốn cai để “từ bỏ” nó thì phải đến các bác sỹ chuyên khoa Tâm thần, đến bệnh viện Tâm thần.
* Các thuốc để điều trị nghiện rượu (cổ điển): muốn cai nghiện rượu người bệnh phải đưa vào các cơ sở y tế có chuyên khoa Tâm thần.
+ Trong thời gian cai rượu, người bệnh phải nằm nội trú tại bệnh viện, người nghiện rượu không được dùng rượu bia trong thời gian cai rượu.
+ Dùng các thuốc bình thần như Diazepam, Sedexen... loại tiêm. Phối hợp truyền dịch mặn ngọt đẳng trương... tùy theo từng trường hợp, vitamin B1 (tiêm bắp). Trong thời gian 3 ngày. Sau đó chuyển sang Seduxen, vitamin B1 đường uống, những ngày tiếp theo.
+ Dùng các thuốc chống trầm cảm, an thần kinh: Amitriptylin, Olazapin... nếu bệnh nhân có trầm cảm, loạn thần, hoang tưởng, ảo giác v.v
+ Dùng các thuốc điều trị gan, trợ tim mạch vì người nghiện rượu thường bị tổn thương gan, tim mạch do rượu.
+ Sau 2 tuần dùng thuốc chống tái cơn: sử dụng Esperal (disulfiram), thường uống vào thời gian 2 - 3 ngày trước khi bệnh nhân ra viện.
Khi ra viện vẫn phải dùng Esperal, thời gian tối thiểu 2 năm để tránh tái nghiện (điều trị ngoại trú).
* Điều trị nghiện rượu bằng thuốc Naltrexon (có thể xem như thuốc mới). Thuốc này dùng trong cả cai nghiện ma tuý.
+ Ưu điểm của phương pháp này là bệnh nhân không phải ngừng rượu đột ngột, bệnh nhân vẫn uống thuốc Naltrexon khi đang uống rượu, do đó sẽ không có “hội chứng cai”. Vì không có “hội chứng cai” nên bệnh nhân có thể điều trị ngoại trú. Lượng rượu uống hàng ngày sẽ giảm từ từ nên bệnh nhân dễ chấp nhận hơn.
+ Nhược điểm: thời gian cai rượu kéo dài, khó cai rượu tuyệt đối vì bệnh nhân vẫn có thể uống một lượng rượu nhỏ, hiệu quả không cao như dùng Esperal, hơn nữa giá cả lại đắt hơn nhiều so với Esperal.
Người ta thấy rằng dùng Naltrexon trong tháng đầu bệnh nhân giảm được khoảng 50% lượng rượu uống mỗi ngày, sau 2 tháng bệnh nhân giảm được 70%, sau 3 tháng điều trị bệnh nhân cơ bản có thể bỏ rượu hoàn toàn. Tuy nhiên bệnh nhân vẫn phải uống liều củng cố thuốc này ít nhất là 2 năm.
Một điều xin lưu ý các bạn là các thuốc điều trị nghiện rượu chỉ sử dụng trong bệnh viện và được chỉ định bởi bác sỹ chuyên khoa Tâm thần.
Ngô Quang Trúc
Tiến sỹ Bác sỹ cao cấp chuyên ngành Thần kinh
Doctor SAMAN