Ung thư di căn cực kỳ khó điều trị và chiếm phần lớn các ca tử vong liên quan đến ung thư. Sự phát tán của các tế bào khối u đến các vị trí xa là rất năng động, không đồng bộ và liên quan đến cả các yếu tố nội tại của khối u và vật chủ. Các mục tiêu điều trị hiệu quả để ngăn chặn di căn sẽ cần phải phá vỡ các con đường chính cần thiết cho nhiều giai đoạn di căn. Do vậy chống di căn còn gặp rất nhiều khó khăn và thử thách. Cho đến nay, đã xác định được 3 phương thức di căn, di cư cơ bản: phương thức hình thành tân mạch máu trong khối u, phương thức xuyên màng (EMT – chuyển đổi biểu mô/trung mô) và di căn theo hệ bạch huyết.
Trong những năm gần đây có rất nhiều các loại thảo dược chứa hợp chất hoạt tính sinh học thể hiện đặc tính chống ung thư khác nhau. Trong đó, Plumbagin, thành phần chính có trong cây Plumbago zeylanica. Một loại thảo dược đã được trồng trên vùng núi Tả Phìn Hồ thuộc Viện Y học bản địa Việt Nam. Plumbagin đã được chứng minh là có hoạt tính chống ung thư đối với nhiều loại tế bào khối u bao gồm ung thư vú, ung thư phổi, ung thư buồng trứng, bệnh bạch cầu cấp dòng tủy, u hắc tố và ung thư tuyến tiền liệt…
Một số nghiên cứu in vitro sau đây đã chứng minh Plumbagin (hợp chất có trong Plumbago zeylanica) có khả năng chống xuyên màng (EMT) và ức chế hình thành tân sinh mạch máu:
Chống xuyên màng EMT:
1) Plumbagin với nồng độ 0,50- 0,75 μM (liều không gây độc tế bào) dẫn đến giảm các dấu hiệu trung mô (vimentin, N-cadherin) và tăng dấu hiệu biểu mô E-cadherin trong tế bào ung thư cổ tử cung SiHa và HeLa. Sự điều biến các dấu hiệu EMT này có liên quan đến việc giảm di cư và xâm lấn tế bào.
2) Trong tế bào ung thư biểu mô tế bào gan SMMC-7721, plumbagin với nồng độ 2, 4 hoặc 8 μM gây ra apoptosis và ức chế EMT bằng cách tăng mức caspase-3 và cắt vimentin, dẫn đến giảm biểu hiện của N-cadherin và protein ốc sên, và tăng biểu hiện E-cadherin.
Ức chế hình thành tân sinh mạch máu:
Trong các tế bào ung thư gan người SMMC-7721 và Hep3B. Plumbagin (nồng độ 1,25; 2,5 hoặc 5 μM) ức chế khả năng sống, di chuyển, xâm lấn và biệt hóa của các tế bào nội mô mạch máu có nguồn gốc từ khối u bằng cách nhắm vào các con đường hình thành mạch máu (PI3K-Akt, VEGF/KDR và Angiopoietins/Tie2) và các yếu tố hình thành mạch máu (VEGF, CTGF, ET-1, bFGF), do đó hạn chế quá trình hình thành mạch máu mới trong khối u.
Đối với sự ức chế hình thành mạch bạch huyết, hiện chúng tôi cần có thêm các nghiên cứu cụ thể để xác nhận về tác dụng của Plumbago zeylanica đối với quá trình hình thành mạch bạch huyết.
Tóm lại, Plumbago zeylanica và thành phần hoạt tính của nó, plumbagin, thể hiện các đặc tính chống di căn đầy hứa hẹn bằng cách ức chế EMT và sự hình thành mạch máu. Những phát hiện này nhấn mạnh tiềm năng của loại cây thuốc này như một tác nhân điều trị trong điều trị ung thư.
Nhóm soạn và đưa tin: Hoàng Sầm, Nguyễn Thị Hương,
Ma Thị Hoàn và Vũ Thị Thanh Hằng.
