- Bệnh viêm đại tràng do điều trị: sự lạm dụng kháng sinh đường ruột làm cho sự hoạt động, phát triển của vi khuẩn chí cộng sinh với con người tại đường ruột bị giảm chức năng phân hủy. Ỉa chảy, sống phân, giảm hấp thu là những triệu chứng chính của bệnh này. Dùng bài sâm linh bạch truật tán và/hoặc thêm sữa chua và/hoặc men tiêu hóa trong khẩu phần sẽ phục hồi cộng đồng vi khuẩn chí tại đường ruột.
- Viêm đại tràng do lỵ amip: Thường gặp nhất ở việt nam trong những thể viêm đại tràng có tổn thương thực thể. Bao giờ cũng có tiền sử kiết lỵ rồi sau đó xen kẽ những thời gian tạm ổn là những đợt cấp tính đau quặn mót rặn, phân lầy nhầy bọt hoặc máu mũi.
- Viêm đại tràng do hóa chất: Có nhiều hóa chất có khả năng gây viêm đại tràng điển hình nhất là trinitrotoluen(TNT) là một loại thuốc nổ công nghiệp. Những công nhân quốc phòng, công nhân làm đá, buôn bán thuốc nổ...có nguy cao viêm đại tràng thực tổn do hóa chất này.
- Viêm đại tràng do vi khuẩn: Rất thường gặp đợt cấp nhưng hiếm trường hợp gây bệnh mạn tính, chỉ khi tự dùng kháng sinh không đúng và đủ liều gây nên tình trạng kháng trị. Vi khuẩn thường thấy khi xét nghiệm là:Escherichia coli, Vibrio cholerae, salmonella, shigella, Yersnia...
- Do vi rút: Người ta đã chứng minh sự có mặt của Cytomegalo virut trong dich ruột người viêm đại tràng cấp mạn tính không có mặt của những nguyên nhân khác. Ngoài ra còn thấy Epstinba virut, Rota virut...
- Vi khuẩn lao: Ngoài triệu chứng đại tràng giai đoạn đầu cần thấy xuất hiện những triệu chứng chung của lao, khi mạn tính có thể thấy dấu hiệu bụng bàn cờ...
- Viêm đại tràng từng đoạn Crhon: Chứng này ít gặp ở việt nam, thấy được ở bán đảo Scandinavơ, baltimo...nhiều hơn. Đây là bệnh có liên quan đến gen hay có yếu tố gia đình. Bệnh nhân thể này se là ứng cử viên hàng đầu phải phẫu thuật đại tràng nếu nghiện thuốc lá.
- Viêm đại tràng do nấm: it gặp, khi gặp thường khá trầm trọng hoặc trầm trọng. Khi miễn dịch giảm là điều kiện ưu tiên cho thể bệnh này xuất lộ, điển hình là bệnh nhân nhiễm HIV chuyển giai đoạn AIDS. Một Chủng nấm gây bệnh được chứng minh là Candida albicans.
- Bệnh viêm đại trực tràng chảy máu: Đây cũng là bệnh có yếu tố gia đình, viêm và chảy máu theo phân thường xuyên, nếu bị trên 8 năm có nguy cao ưng thư hóa. Tuy vậy nếu nghiện thuốc lá thì bệnh tiến triển chậm đi.
- Viêm đại tràng do tia phóng xạ: Không phải cứ tiếp xúc phóng xạ là bị viêm, tuy vậy nếu tiếp xúc phóng xạ coban, radium...thì sẽ có nguy cơ.
- Ngoài ra còn bệnh sprue có liên quan đến thực phẩm giàu gluten, sprue nhiệt đới, bệnh do thiếu men lactose để chuyển hóa sữa...
Cần phân biệt với hội chứng ruột sẽ bị kích thích: Đau bụng kích thích co thắt đại tràng, phân lỏng nát hoặc táo bón, ngày đi nhiều lần...Bệnh vượng lên khi cãi nhau, mẫu thuẫn, căng thẳng thần kinh, sang chấn tinh thần. Nhưng tuyệt nhiên nội soi không thấy bất kỳ tổn thường nào trên đường ruột. Thể tạng thần kinh của những bệnh nhân này thường mẫn cảm.
Các triệu chứng hồi hộp, dễ xúc động, dễ hưng phấn, ức chế, tình cảm bột phát, nghi ngại người xung quanh, dễ tin, dễ thay đổi lập trường, đau đầu, suy nhược thần kinh...là những điểm gợi ý cho bệnh này. Trong sách cổ đông y gọi bệnh này là chứng thống tả do can mộc khác tỳ thổ quá mạnh.
Để chữa cổ nhân dùng bài thuốc thống tả yếu phương: Bạch truật sao vàng với đất lòng bếp 120g, Bạch thược tẩm dấm sao 120g, Phòng phong 40g, trần bì 24 g. Tất cả sắc uống mỗi ngày 1 thang x 10 ngày.
Từ năm 1998 đến nay chúng tôi có đi sâu nghiên cứu thử độ an toàn, thử nghiệm lâm sàng 2 bài thuốc chữa viêm đại tràng mạn tính (Đề tài cấp bộ trọng điểm) có kết quả cao. Đó là VIDATRAM và bài VDT-saman hiện đang có trên thị trường. Tuy vậy trước khi dùng cần loại trừ trường hợp do nấm và hội chứng ruột dễ bị kích thích.
Bs. Hoàng Sầm
Nghiên cứu viên cao cấp
Viện Y Học Bản Địa Việt Nam
Doctor SAMAN
