Đặc điểm người cao tuổi Việt Nam

   Người cao tuổi ở Việt Nam hiện nay là  những người đã trải qua những năm tháng gian khổ trong hai cuộc kháng chiến của dân tộc. Thời trẻ: đó là những người nông dân lam lũ của một thời “Một người làm việc bằng hai”, là những bộ đội cụ Hồ chiến đấu ở các chiến trường khốc liệt, là những công nhân làm việc trong môi trường không thể bình thường như hiện nay. Tuổi trẻ của họ về sức khỏe, tinh thần và nghị lực đã hiến hết cho sự nghiệp giải phóng dân tộc. Về già họ mang trong mình nhiều bệnh tật, sống trong môi trường nhiều ô nhiễm và cũng đang có nhiều khó khăn về vật chất, về tinh thần cũng chưa được thoải mái, do vậy người cao tuổi dễ bị tổn thương đặc biệt là về sức khỏe.

   Xét về y học:  người cao tuổi đồng hóa ít hơn dị hóa do đó ăn uống kém, lâu tiêu, táo bón. Hệ miễn dịch sa sút dễ nhiễm trùng. Sức chống đỡ với ngoại cảnh kém, đặc biệt sự tiêu diệt các tế bào lạ chậm và không hiệu quả. Hệ thần kinh phản ứng chậm. Chức năng khử độc và thải độc của gan và sự đào thải của thận kém. Hệ tuần hoàn sau sáu bảy mươi năm làm việc thành mạch đã xơ cứng và trái tim đã mệt mỏi dễ thay đổi tính nết. Hệ hô hấp càng cao tuổi càng tỏ ra mệt mỏi thật sự lại đang gặp phải môi trường cả nước là công trường sự ô nhiễm là điều không tránh khỏi cộng với đất nước ở vùng nhiệt đới gió mùa làm cho sự thở của người cao tuổi Việt Nam càng bị trì trệ.

    Mùa hè là mùa có sự thay đổi đáng kể về khí hậu, nóng lắm mưa nhiều, độ ẩm cao, gió và đặc biệt gió lào ở miền trung làm xuất hiện nhiều loại bệnh cho mọi lứa tuổi, nhưng người cao tuổi bị ảnh hưởng nhiều nhất .

   Các bệnh mùa hè của NCT:

   * Hội chứng mất nước:

   Mùa hè nóng nực, người cao tuổi bị ra mồ hôi nhiều nếu không uống đủ nước hoặc ăn ít rau, canh thì cơ thể rất dễ bị mất nước và chất điện giải. Ngoài ra tâm lý khi người cao tuổi có một bệnh gì đó rất ngại uống nước sợ đi tiểu đêm làm cho con cháu mất ngủ hoặc ngại ngần đi tiểu vào bô ở trong nhà. Sự mất nước và chất điện giải liên tục trong nhiều giờ, nhiều ngày sẽ ảnh hưởng rất lớn đến hệ tim mạch, như: tim đập nhanh hơn, huyết áp có thể bị tụt (đặc biệt là ở những người có tiền sử huyết áp thấp). Mùa nắng nóng người cao tuổi cũng rất dễ bị rối loạn tiêu hóa do chế độ ăn, uống, ví dụ như ăn rau sống, uống nước đá, nước lã nhiễm khuẩn. Rối loạn tiêu hóa ở người cao tuổi cũng thường đưa đến tiêu chảy cho cơ thể bị mất nước và chất điện giải, trong khi đó người cao tuổi lại ngại uống nước hoặc uống rất ít nước cho nên hậu quả cũng sẽ đưa đến là mạch nhanh, huyết áp tụt, thậm chí truỵ tim mạch. Cũng do chế độ ăn uống trong mùa hè mà một số người cao tuổi thường có đầy hơi, trướng bụng, ậm ạch rất khó chịu. Bệnh táo bón cũng dễ xảy ra do lượng nước uống vào không đủ, nhất là một số người cao tuổi rất ít ăn rau, quả làm cho phân rắn lại gây táo bón.

   Đối với người cao tuổi, khi cơ thể bị mất nước và chất điện giải thì khả năng tự điều chỉnh là rất khó khăn do đó nếu nhẹ thì làm cho cơ thể luôn trong tình trạng mệt mỏi, bủn rủn tay chân, chóng quên và hay cáu gắt, nặng hơn có thể truỵ tim mạch. Mất nước hoặc uống ít nước sẽ gây ra táo bón, đây là một bệnh hay gặp ở người cao tuổi đặc biệt ở mùa hè. Tuy nhiên mùa hè người cao tuổi nên ăn rau sống vừa mát và có nhiều Vitamin tuy nhiên phải ăn rau sạch và rửa rau nhiều lần, nếu luộc phải chín kẻo nhiễm trùng đường tiêu hóa và rất dễ mất nước do tiêu chảy.

   Cách phòng: người cao tuổi phải uống đủ nước trong mùa hè, ăn thức ăn dễ tiêu, ăn nhiều rau, quả. người cao tuổi nên ăn thêm khoai lang vào các buổi tối dễ tiêu hóa và tránh táo bón. Con cháu không nên mua quà bánh dọc đường đem về cho các cụ, nếu mua sản phẩm phải có địa chỉ rõ ràng và còn hạn sử dụng.

* Bệnh tim mạch và các bệnh khác

   Lúc thời tiết giao mùa cũng là lúc xuất hiện nhiều loại bệnh, trong đó bệnh thuộc hệ tim mạch là dễ gặp nhất, đặc biệt là tai biến mạch máu não thường xuất hiện ở người có tăng huyết áp trước đó. Vì vậy, phòng bệnh tim mạch cho người cao tuổi vào thời điểm này là hết sức cần thiết.

   Sở dĩ như vậy là do người cao tuổi tính thích sạch sẽ do đó khi có mồ hôi là tắm ngay đặc biệt khi đi ngoài nắng về. Đêm cũng vậy do điện vào mùa hè cũng nhiều lúc phập phù, ở nông thôn thường dùng quạt tay, khí hậu lúc nắng lúc lạnh, nhiều cụ thường hay lau người vào ban đêm, hoặc tắm đêm. Ngoài ra vào mùa hè thường có những đợt bão từ rất ảnh hưởng đến hệ tim mạch. Quả tim đã mệt mỏi không chịu được sự thay đổi đó nên rất dễ trục trặc, mạch của người cao tuổi đại đa số đã bị xơ vữa không còn mềm mại như thời tuổi trẻ. Đặc biệt nếu người cao tuổi đi tiểu  ban đêm từ phòng có điều hòa ra phòng vệ sinh do thay đổi nhiệt độ đôt ngột. Vì vậy các trường hợp nhũn não xuất huyết não, bệnh mạch vành thường hay xẩy ra.

   Cách phòng: Về ăn uống: không ăn các loại da vị như ớt, hạt tiêu..quá nhiều. Không nên uống quá nhiều bia rượu, café, nước chè đặc nhất là vào các buổi chiều và tối. Không nên ăn quá no đặc biệt vào bữa tối. Ăn uống xong không nên đi nghỉ ngay.

   Tầm trưa nên ở nhà tránh ra nắng, không nằm dưới quạt trần, đêm nếu có điều hòa chỉ nên để lệch với nhiệt độ ngoài trời 5 độ ( chỉ nên để 27-28 độ) có hẹn giờ khoảng 3 giờ sáng ngừng chạy điều hòa. Chỉ nên tắm vào ban ngày không nên tắm vào ban đêm hoặc sáng ngủ dậy.

   Ngoài ra trong mùa hè người cao tuổi còn thường hay mắc các bệnh như: Cảm lạnh. Do mùa hè nóng nực người cao tuổi thường tắm nước máy hoặc nước giếng khơi rất dễ cảm lạnh vì nước quá lạnh so với nhiệt độ cơ thể. Ngoài ra ăn hoa quả lạnh, các loại nước để trong tủ lạnh… Đê phòng bằng cách tắm nước ấm, ăn uống tránh các loại quá nóng hoặc quá lạnh

   Một số bệnh như viêm phế quản mạn tính, giãn phế quản hoặc hen suyễn khi nóng, lạnh đột ngột cũng sẽ tái xuất hiện, nhất là hen ác tính rất nguy hiểm đến tính mạng của người cao tuổi. Thông thường bệnh đau nhức các khớp xương xuất hiện nhiều vào mùa lạnh, nhưng đối với người cao tuổi màu nóng nực và thay đổi nhiệt độ đột ngột cũng làm xuất hiện đau cơ, xương, khớp. Đau xương, khớp vào mùa hè ở người cao tuổi thường xuất hiện ở khớp gối, cột sống thắt lưng, khớp bàn tay, bàn chân. Đối với một số người cao tuổi do thời tiết ngột ngạt, oi bức hoặc nóng quá làm cho họ mất ngủ thì bệnh đau xương khớp càng tái phát nhiều hơn, nhất là đau khớp vai gáy, đau nhức khớp gối. Mùa hè, người cao tuổi tuổi cũng rất có thể bị sốt đột ngột mà nguyên nhân có thể do vi sinh vật gây viêm nhiễm hoặc do sự phản ứng của cơ thể. Một số trường hợp người cao tuổi chỉ sốt nhẹ nhưng kéo dài nhiều ngày trong khi chưa có điều kiện đi khám bệnh hoặc đôi khi chủ quan để bệnh kéo dài cũng ảnh hưởng đến sức khỏe của họ.

   Tóm lại vào mùa hè ở Việt Nam người cao tuổi thường hay mắc nhiều bệnh. Lý do là thay đổi khí hậu ở nước ta càng ngày càng ngày càng sâu sắc mà không theo qui luật như trước đây mặt khác  khả năng thích nghi của người cao tuổi càng ngày càng kém. Vì vậy chú ý đến sức khỏe của người cao tuổi trong mùa hè là việc làm thường xuyên của con cháu từ chăm lo bữa ăn, giấc ngủ cũng như khám sức khỏe định kỳ cho các cụ. Chăm lo sức khỏe cho người cao tuổi là tri ân cho đấng sinh thành là nghĩa vụ và trách nhiệm của chúng ta.

Ths Bs Lâm Văn Tiên

Nghiên cứu viên cao cấp

Viện Y học bản địa Việt Nam

Doctor SAMAN