Chúng ta đã biết khá nhiều về vũ trụ bí ẩn, đã biết khá rõ, khá nhiều những vì sao cách ta hàng tỷ năm ánh sáng. Ấy vậy mà ta không sao hiểu biết được đầy đủ hoạt động của chỉ các tế bào não, đơn giản hơn là không sao hiểu tại sao muốn đại tiện thì phải tiểu tiện trước, mà tiểu thì không cần đại theo sau.

Có bệnh nhân hoàn toàn khỏe mạnh, mới đặt mỏ vịt vào âm đạo banh ra để khám thế mà ngừng thở và tử vong luôn – đó là người có phản xạ Ba-si-nắc quá mạnh – chuyện tai biến này xảy ra đã hơn 40 năm ở bệnh viện Đ.H, Phú Thọ. Trong thực hành nghề y không dám nói trước bao giờ, rủi ro, tai tiếng, nhục nhã, bạo hành y tế, nghe chửi mắng ... vẫn phải nghiến răng thực hiện đúng và đủ chức trách của mình, vì chúng ta đã đọc lời thề Hyppocrates khi tốt nghiệp bác sỹ rồi.

Nếu trong chừng mực nào, pháp luật cho phép chúng ta có quyền từ chối với những bệnh nhân không tương thích, không hợp tác, hay đe dọa Bác sỹ ... thì tốt biết mấy.

Khoa học y học là một loại khoa học không hoàn toàn chính xác, nó chỉ luôn hướng tới sự chính xác. Hành nghề y là hoạt động khoa học – kỹ thuật - công nghệ - thể lực – đạo đức làm người. Gần 40 năm khám chữa bệnh xin rút ra 1 số ý kiến cá nhân để có lợi cho sức khỏe người bệnh nhất:

Những việc nên làm sẽ có lợi cho người đi khám & điều trị:

1. Kiên nhẫn đợi đến lượt khám và thái độ trân trọng, tin tưởng Bác sỹ;
2. Chuẩn bị nội dung trình bày về tóm tắt bệnh tật ngắn gọn, súc tích, cần và đủ ra một tờ giấy. Nói rõ thêm những bức thiết của cơ thể mình.
3. Trả lời bác sỹ chính xác, ngắn gọn, rõ ràng, rành mạch, không dấu diếm ... vì bác sỹ đã có lời thề giữ bí mật về đặc điểm nhân thân của người bệnh.
4. Nên hỏi bác sỹ: kết luận tôi mắc bệnh gì chính, bệnh gì kèm theo, cần chữa gì trước, chữa gì sau, chi phí một liệu trình hết khoảng bao nhiêu, để gia đình sắp xếp thời gian và tài chính cho phù hợp.
5. Tận dụng tối đa bảo hiểm y tế, nhất là bảo hiểm người dân tộc thiểu số, hộ nghèo.
6. Hợp tác tối đa với bác sỹ khi cần làm thủ thuật hoặc các sắp xếp của bác sỹ, nếu sắp xếp đó được kỳ vọng rằng sẽ tốt cho sức khỏe hơn.
7. Nên cảm ơn cả khoa, các bác sỹ cứu sống ta qua cơn bạo bệnh bằng nhưng món quà nhỏ, ý nghĩa, nhưng hoàn toàn công khai.
8. Bác sỹ đã về hưu vào viện nên, cần hoàn toàn tin tưởng các bác sỹ trẻ, dẫu cho bác sỹ trẻ là học trò cũ của mình.
9. Nếu có đề xuất khẩn trương cấp thiết cũng hãy bình tĩnh trình bày mạch lạc rõ ràng.
10. Có quyền từ chối khám chữa bệnh, từ chối phương pháp điều trị mà ta không thể tin tưởng và tin cậy; nhất là gặp phải bác sỹ có đạo đức nghề nghiệp yếu kém; bác sỹ làm tiền; bác sỹ khoác lác; bác sỹ nói xấu, chê bai đồng nghiệp, chê bai đồng nghiệp đàn em; bác sỹ thiếu tôn trọng người bệnh; bác sỹ mớm bệnh; bác sỹ dọa bệnh nhân ...
11. Đơn thuốc kê toa và chỉ định của bác sỹ mà ta không tin tưởng ta có quyền không thực hiện.
12. Hãy góp ý chân thành và thẳng thắn với bác sỹ khi cần, nhưng với thái độ xây dựng.
13. Tập trung lắng nghe cơ thể của mình và mạnh dạn nói lên suy nghĩ của mình với bác sỹ.
14. Luôn cảm ơn bác sỹ khi kết thúc khám và điều trị.

Những việc không nên khi đi khám & điều trị:

1. Không nên coi việc đi khám bệnh, chữa bệnh là việc bỏ tiền ra thuê người bác sỹ thực hiện dịch vụ phục vụ và chăm sóc sức khỏe theo mặc định của mình. Kiểu phải thế này, phải thế kia, dùng thuốc này, không dùng thuốc kia ...
2. Không bao giờ nên mặc cả với bác sỹ theo kiểu chữa khoán; vì sẽ rất đắt khi thuê khoán, mua bán sức khỏe kiểu này. Vì có thể bác sỹ hám lợi thì ít nhưng bác sỹ cảm thấy bị xúc phạm thì nhiều hơn.
3. Không nên chữa thử chỗ này vài ba ngày, cho kia 5-7 buổi xem thế nào. Nếu thấy trình độ bác sỹ không đáp ứng kỳ vọng của chúng ta thì hãy nên trình bày rõ và đề nghị bác sỹ trong các mối quan hệ đồng nghiệp có thể giới thiệu cho chúng ta chỗ chữa bệnh mà bác sỹ kỳ vọng sẽ tốt hơn;
4. Chú ý rằng không nhất thiết phải nhờ bệnh viện trưởng hoặc cậy nhờ trưởng khoa, người quen khác khi không thật cần thiết. Vì bệnh viện trưởng có thể giỏi quản lý bệnh viện chứ không phải cái gì cũng biết và có thể không đúng chuyên khoa sâu của ông bà ấy.
5. Tuyệt đối không nên bạo hành bác sỹ vì sau này đi bác sỹ chỗ khác dễ bị từ chối khám và chữa bệnh cả đời, do ai ai cũng đã biết chuyện.
6. Không nên lấy thế quen biết những người quyền cao, chức trọng, bộ nọ cục kia để áp đặt bác sỹ làm theo ý mình; không nên cậy con ông nọ, bà kia khiến bác sỹ thực hiện nhiệm vụ không khách quan nữa;
7. Không nên dùng hiểu biết y học của mình để dẫn đề chỉ định, kê đơn của bác sỹ;
8. Không nên nhờ cậy những người quyền cao chức trọng gây áp lực cho bác sỹ, vì sẽ khiến các vị bác sỹ sợ chịu trách nhiệm mà đùn đẩy bằng hội chẩn: chuyển khoa nội sang ngoại, từ ngoại sang sản, từ sản sang truyền nhiễm, từ truyền nhiễm sang hồi sức cấp cứu rồi hội chẩn toàn viện ... cuối cùng mất cơ hội. Cách đây gần 40 năm có bệnh nhân vừa là bác sỹ trong viện luôn, vừa là con dâu của vị bí thư tỉnh ủy, cũng là bạn đồng nghiệp của tác giả. Sau một hồi đùn đẩy, cuối cùng mất cơ hội và tử vong do nhiễm khuẩn huyết dẫn tới nhiễm khuẩn nội tâm mạc. Đó là một kiểu chết đúng quy trình chuyên môn dẫu có văn bản kiểm thảo tử vong.
9. Không bao giờ dấm dúi, phong bì với y tá, điều dưỡng viên ... để tránh làm hư thân họ lâu dài, tham gia làm băng hoại đạo đức nghề nghiệp.

Doctor SAMAN

Bác sỹ Hoàng Sầm - Chủ tịch hội đồng Viện y học bản địa Việt nam

Nguyên giảng viên Đại học y dược Thái nguyên

Nguyên bác sỹ điều trị thuộc Bệnh viện Đa khoa Trung ương Thái nguyên.