Tổng hợp một số hiểu biết mới về bệnh lý do Myeline
Đa xơ cứng ảnh hưởng chủ yếu đến phụ nữ, các tổn thương gián đoạn hoặc mãn tính đối với các vỏ myelin, viêm khu trú và thoái hóa sợi trục thần kinh. Các liệu pháp hiện tại chỉ giới hạn ở điều hòa miễn dịch và thuốc chống viêm, nhưng không có phương pháp điều trị đặc hiệu nào để kích thích khả năng sửa chữa myelin nội sinh.
Hãy hình dung nôm na, sợi trục thần kinh là dây dẫn điện thì vỏ bọc Myeline chính là vỏ cách điện để tránh “mát” năng lượng điện ra ngoài. Trong hệ thần kinh trung ương và ngoại biên hầu hết sợi thần kinh được bọc bởi bao myelin; nhờ đó các xung thần kinh được dẫn truyền nhanh đến đích hơn. Mất myelin sẽ làm gián đoạn sự dẫn truyền thần kinh của bất kỳ thành phần nào trong hệ thần kinh và biểu hiện triệu chứng.
Một số bệnh myelin đa xơ cứng (MS); hội chứng Guillain Barre, viêm đa dây thần kinh thoái hóa myelin mạn tính, viêm đa dây thần kinh, bệnh hệ thần kinh trung ương như mất chất trắng, thoái hóa myeline đã ổ ... đều liên quan đến cấu trúc này. Trong hệ thần kinh trung ương các khu vực bị ảnh hưởng nhiều nhất là não, tủy sống và thần kinh thị giác. Người ta cũng thấy thoái hóa myeline thường là thứ phát sau khi nhiễm virus hoặc tiêm chủng.
Bất kỳ bệnh nhân nào có thiếu sót thần kinh không giải thích được nên cân nhắc chẩn đoán bệnh lý thoái hóa myelin. Bệnh lý thoái hóa myelin nguyên phát có thể được gợi ý bởi các biểu hiện sau:
- Thiếu sót thần kinh lan tỏa hoặc đa ổ có khởi phát đột ngột hoặc bán cấp, đặc biệt ở thanh niên
- Khởi phát trong vòng vài tuần sau khi nhiễm khuẩn hoặc tiêm chủng;
- Các triệu chứng thần kinh khu trú tăng giảm từng đợt;
- Các triệu chứng viêm thị thần kinh thị giác hoặc liệt vận nhãn liên nhân không rõ nguyên nhân, cứng đơ cục bộ tạm thời 1 chân hoặc 1 tay hoặc cứng bàn ngón; đánh rơi đồ vật; vấp ngã đều gợi ý xơ cứng rải rác (MS)
Một số gợi ý về điều trị bổ sung và thay thế:
- Progesterone và progestin tổng hợp;
- Kẽm, magiê, selen, vitamin B2, B6, D, E, B1, B12 và các axit béo thiết yếu
- Chất béo không bão hòa có trong quả hạch, hạt, cá hồi, cá ngừ, bơ và dầu thực vật giúp các tế bào thần kinh giao tiếp nhanh hơn.
- Gừng, nghệ vàng, quả việt quất, rau Thì Là đen, nho, chè xanh.. trong chế độ ăn uống;
- Rau đắng biển; dịch chiết hoa anh thảo; bạch quả; nhân sâm; trần bì;
- Với MS các loại thuốc khác nhau đã được giới thiệu như glatiramer acetate, natalizumab, alemtuzumab và fingolimod.
Bệnh viêm, thoái hóa do khử myeline biểu hiện ở nhiều bệnh khác nhau như thoái hóa teo não, viêm thoái các dây thần kinh ngoại vi ... với các biểu hiện rất đa dạng và thường bị chẩn đoán nhầm.
Ba trụ cột của vấn đề :
1) sự toàn vẹn của Myeline ngoài ý nghĩa bao bọc vật lý cho quá trình dẫn truyền xung động thần kinh, nó còn giá trị dinh dưỡng cho sợi trục và có khả năng tái tạo;
2) hội chứng viêm thoái hóa Myeline rõ ràng liên quan đến mất điều hòa miễn dịch và tình trạng viêm, viêm tự kháng thể;
3) điều trị tình trạng bệnh lý myeline cần điều trị sớm, hướng điều trị gồm chống viêm tự miễn, dinh dưỡng và tái tạo Myeline - nếu để muộn sẽ không đảo ngược được tình hình.
Tài liệu trên không đi sâu vào cấu trúc hoặc cơ chế, vì nó được tổng hợp từ khoảng gần 400 bài báo khoa học từ năm 1977 – 2021, trên đây chỉ nếu nhưng nét đậm có ý nghĩa ứng dụng
Bác sỹ Hoàng Sầm
.png)
.jpg)
